Cây gai trong thiền

Lời mở: Nhiều người con Phật đang đua nhau ngồi thiền, chen vai hành thiền. Điều đó cũng tốt, nhưng tốt hơn nữa họ cần phải biết có nhiều cây gai trong thiền mà nếu không có chúng, rời khỏi chúng, nhổ tận chúng mới chứng ngộ thiền, mới đắc Thánh Quả, bằng không mọi sự nỗ lực chỉ là chuyện ‘dã tràng se cát biển Đông’ mà thôi.

Chính Đức Phật đã dạy trong bài kinh “Cây Gai”, số 72, Tăng Chi 4, Chương 10, VIII. Phẩm Ước Nguyện, trang 415-418:

“1. Một thời, Thế Tôn trú ở Vesāli, tại Ðại Lâm, ở ngôi nhà có nóc nhọn, với rất nhiều các Thượng tọa có danh tiếng, có danh tiếng như Tôn giả Cāla, Tôn giả Upācāla, Tôn giả Kakkata, Tôn giả Kalimbha, Tôn giả Nikata, Tôn giả Katissaha, cùng nhiều Tôn giả có danh tiếng khác.

2. Lúc bấy giờ có nhiều Licchavī có danh tiếng, có danh tiếng lớn đang cỡi các cỗ xe lộng lẫy, tranh đua cao tiếng, lớn tiếng đi vào Ðại Lâm để yết kiến Thế Tôn. Rồi các trưởng lão ấy suy nghĩ: "Có nhiều Licchavī có danh tiếng, có danh tiếng lớn đang cỡi các cỗ xe lộng lẫy, tranh đua cao tiếng, lớn tiếng đi vào Ðại Lâm để yết kiến Thế Tôn, Thế Tôn có dạy:"Tiếng ồn là cây gai cho Thiền." Vậy chúng ta hãy đi đến Gosinga, khu rừng cây sāla. Tại đây, chúng ta có thể sống an ổn, không ồn ào, không chen chúc."

3. Rồi các Tôn giả ấy đi đến Gosinga, ngôi rừng các cây sāla. Tại đây, các Tôn giả ấy sống an ổn, không ồn ào, không chen chúc. Rồi Thế Tôn bảo các Tỷ-kheo:

- Này các Tỷ-kheo, Cāla ở đâu? Upacāla ở đâu? Kakkata ở đâu? Kalimbha ở đâu? Nikata ở đâu? Katissaha ở đâu? Này các Tỷ-kheo, các trưởng lão đệ tử ấy đi đâu?

- Ở đây, bạch Thế Tôn, các Tôn giả ấy suy nhĩ như sau: "Có nhiều Licchavī có danh tiếng, có danh tiếng lớn đang cỡi các cỗ xe lộng lẫy, tranh đua cao tiếng, lớn tiếng, đi vào Ðại Lâm để yết kiến Thế Tôn, Thế Tôn có dạy: "Tiếng ồn là cây gai cho thiền". Vậy chúng ta hãy đi đến Gosinga khu rừng cây sāla. Tại đây, chúng ta có thể sống an ổn, không ồn ào, không chen chúc". Bạch Thế Tôn, các Tôn giả ấy đã đi đến Gosinga, khu rừng cây sāla. Tại đây, các bậc Tôn giả ấy sống an ổn, không ồn ào, không chen chúc.

4. - Lành thay, lành thay, này các Tỷ-kheo. Trả lời như các đại đệ tử đã trả lời, là trả lời một cách chơn chánh. Này các Tỷ-kheo, "Tiếng ồn là gai cho thiền", đã được Ta nói như vậy. Này các Tỷ-kheo, có mười loại cây gai này. Thế nào là mười?

5.

* Với người ưa thích viễn ly, ưa thích hội chúng là cây gai.

* Với người chuyên chú tu tập tướng bất tịnh, tu tập tịnh tướng là cây gai.

* Với người phòng hộ các căn, đi xem văn nghệ trình diễn là cây gai.

* Với người sống Phạm hạnh, thân cận với phụ nữ là cây gai.

* Với người chứng Thiền Thứ Nhất, tiếng ồn là cây gai.

* Với người chứng Thiền Thứ Hai, tầm tứ là cây gai.

* Với người chứng Thiền Thứ Ba, hỷ là cây gai.

* Với người chứng Thiền Thứ Tư, hơi thở là cây gai.

* Với người đã đạt được Diệt thọ tưởng định, tưởng và thọ là cây gai.

* Tham là cây gai. Sân là cây gai. Si là cây gai.

Này các Tỷ-kheo, hãy sống không phải là cây gai. Này các Tỷ-kheo, hãy sống rời khỏi cây gai. Này các Tỷ-kheo, hãy sống không phải là cây gai và rời khỏi cây gai. Này các Tỷ-kheo, không có cây gai là bậc A-la-hán. Này các Tỷ-kheo, rời khỏi cây gai là bậc A-la-hán. Này các Tỷ-kheo, vị không có gai và rời khỏi cây gai là bậc A-la-hán”

(HT Thích Minh Châu dịch Việt)